Từ ngày 01/07/2025, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh sẽ chính thức thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc. Đây là thay đổi quan trọng nhằm mở rộng độ bao phủ của hệ thống an sinh xã hội đối với khu vực kinh tế cá thể. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp đầy đủ thông tin để chủ hộ kinh doanh sẵn sàng chuẩn bị cho giai đoạn mới này.
Trước đây, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, chủ hộ kinh doanh cá thể không bắt buộc phải tham gia bảo hiểm xã hội. Việc tham gia BHXH đối với nhóm đối tượng này hoàn toàn mang tính tự nguyện.
Tuy nhiên, theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, phạm vi tham gia BHXH bắt buộc đã được mở rộng. Cụ thể, khoản 1 Điều 2 của luật quy định rõ:
Như vậy, kể từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh có giấy phép đăng ký kinh doanh sẽ chính thức thuộc nhóm đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc, bên cạnh nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động (nếu có). Đây là một thay đổi quan trọng trong chính sách an sinh, góp phần mở rộng diện bao phủ BHXH trên toàn quốc.
Căn cứ theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, Luật Việc làm 2013 và Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, từ ngày 01/7/2025, hộ kinh doanh có sử dụng lao động sẽ phải thực hiện nghĩa vụ đóng các khoản bảo hiểm sau:
Tổng tỷ lệ đóng các khoản bảo hiểm trên là 21,5% tính trên quỹ tiền lương tháng của người lao động, theo quy định tại Quyết định số 595/QĐ-BHXH và Nghị định 58/2020/NĐ-CP.
Căn cứ điểm d khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, quy định tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh như sau:
Căn cứ đóng bảo hiểm xã hội
1. Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được quy định như sau:
…
d) Đối tượng quy định tại các điểm g, h, m và n khoản 1 Điều 2 của Luật này được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Sau ít nhất 12 tháng thực hiện đóng bảo hiểm xã hội theo tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội đã lựa chọn thì người lao động được lựa chọn lại tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội;
Đồng thời căn cứ điểm a khoản 4 Điều 33 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định như sau
Mức đóng, phương thức và thời hạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của người lao động
…
4. Mức đóng, phương thức và thời hạn đóng của đối tượng quy định điểm m và điểm n khoản 1 Điều 2 của Luật này được quy định như sau:
a) Mức đóng hằng tháng bằng 3% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc vào quỹ hưu trí và tử tuất;
Do đó:
Căn cứ khoản 2 Điều 4 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh tham gia BHXH bắt buộc có các chế độ sau đây:
(i) Ốm đau.
(ii) Thai sản.
(iii) Hưu trí.
(iv) Tử tuất.
(v) Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Trường hợp chủ hộ kinh doanh không thực hiện đúng nghĩa vụ đóng BHXH cho bản thân và người lao động từ 1/7/2025 sẽ đối mặt với các hình thức xử phạt vi phạm hành chính. Cụ thể, Theo Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, quy định mức phạt liên quan đến đóng BHXH bắt buộc như sau:
*Mức xử phạt hành chính:
– Phạt từ 18% đến 20% tổng số tiền BHXH, BHTN phải đóng tại thời điểm bị lập biên bản, nhưng không vượt quá 75 triệu đồng, nếu:
+ Không đóng BHXH, BHTN cho toàn bộ người lao động thuộc diện bắt buộc.
+ Vi phạm chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
– Phạt từ 50 đến 75 triệu đồng nếu chủ hộ có hành vi trốn đóng BHXH, BHTN, cũng chưa đến mức bị xử lý hình sự.
*Biện pháp khắc phục hậu quả:
Ngoài tiền phạt, chủ hộ kinh doanh vi phạm còn phải:
– Nộp đủ số tiền bảo hiểm còn thiếu cho cơ quan BHXH;
– Nộp tiền lãi phạt, tính bằng 2 lần mức lãi suất đầu tư bình quân của quỹ BHXH trong năm trước, áp dụng cho phần chậm hoặc trốn đóng.
Nếu không tự nguyện thực hiện, ngân hàng hoặc kho bạc nhà nước có thể trích trực tiếp từ tài khoản của chủ hộ để thu hồi số tiền nợ, cộng với lãi suất không kỳ hạn cao nhất tại thời điểm xử phạt (trường hợp vi phạm từ 30 ngày trở lên).
Điều 27 Luật Bảo hiểm xã hội 2024 quy định hồ sơ đăng ký tham gia BHXH bắt buộc như sau:
Như vậy, hồ sơ đăng ký tham gia BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh:
– Nếu nộp qua người sử dụng lao động: Hồ sơ bao gồm tờ khai đăng ký tham gia BHXH của người sử dụng lao động kèm theo danh sách người lao động tham gia BHXH.
– Nếu chủ hộ kinh doanh tự nộp: Hồ sơ bao gồm tờ khai đăng ký tham gia BHXH.
Hiện nay, mẫu Tờ khai tham gia bảo hiểm xã hội được quy định tại Mẫu TK1-TS ban hành kèm theo Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020.
Tải tờ khai tham gia điều chỉnh thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế mới nhất – Mẫu TK1-TS TẠI ĐÂY
Để thực hiện thủ tục đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội, anh/chị chủ hộ kinh doanh có thể đến cơ quan BHXH quận/huyện nơi cư trú hoặc đăng ký online qua trang dịch vụ công BHXH: https://dichvucong.baohiemxahoi.gov.vn.
Lưu ý: Hộ kinh doanh cần có chữ ký số để thực hiện nộp hồ sơ online trên trang dịch vụ công.
Việc bổ sung chủ hộ kinh doanh vào các nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 01/7/2025 sẽ giúp chủ hộ kinh doanh và người lao động được hưởng đầy đủ các quyền lợi BHXH theo quy định. Hy vọng với những chia sẻ trên từ MISA meInvoice, các chủ hộ kinh doanh sẽ có thể thực hiện chính xác và đầy đủ các quy định pháp luật về BHXH.
